W dniu, 1 października, w Polsce ruszy system kaucyjny. Część sieci handlowych może nie zdążyć z przygotowaniami przed tym terminem. System kaucyjny to mechanizm promujący recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. W Polsce zacznie on działać od początku października 2025 roku. Wtedy w sklepach zaczną się pojawiać napoje w opakowaniach objętych systemem.
Do recyklingu będą przeznaczone plastikowe jednorazowe butelki PET do 3 l i puszki aluminiowe do 1 l objęte kaucją w wysokości 50 gr oraz szklane butelki wielorazowe do 1,5 litra z kaucją 1 zł.
Założenia systemu kaucyjnego są słuszne. Ma sprzyjać recyklingowi opakowań, obniżeniu ilości odpadów jednorazowych oraz zwiększeniu świadomości ekologicznej Polaków. Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (POHiD), zrzeszająca największe sieci handlowe w kraju, podkreśla, że jej członkowie wspierają rozwiązania proekologiczne i tak, jak rządowi, im również zależy na sukcesie systemu kaucyjnego. Wskazuje jednak na wiele niewyjaśnionych kwestii, które zagrażają powodzeniu nowego modelu. Będą one miały istotny wpływ na całość rzeczywistości w sklepach po 1 października br., na kiedy to zaplanowano start systemu.
POHiD w imieniu przedsiębiorców zaapelował zatem o wyjaśnienie problemów kluczowych dla startu systemu kaucyjnego oraz o ew. zmiany, umożliwiające sprawne, sprawiedliwe i zgodne z realiami wdrożenie systemu kaucyjnego, który będzie służył środowisku, a także spełni wymogi Unii Europejskiej. W przeciwnym razie ucierpią nie tylko firmy, ale również konsumenci oraz cała idea gospodarki obiegu zamkniętego. Organizacja zaoferowała również otwartość na dialog i wsparcie.
Niewyjaśnionych kwestii, które mają kluczowy wpływ na funkcjonowanie nowego modelu jest wiele:
1. Brak realnego okresu przejściowego dla sklepów – Operatorzy systemu uzyskali ostateczne zezwolenia dopiero w czerwcu, co znacząco skróciło czas na negocjacje z nimi i decyzje inwestycyjne. W przeciwieństwie do producentów, sieci handlowe nie otrzymały odpowiedniego czasu na przygotowanie infrastruktury i procedur operacyjnych.
2. Obowiązek podpisywania umów z każdym operatorem systemu – Sklepy powyżej 200 m2 są zobowiązane do zawarcia umów z wszystkimi operatorami systemu. Oznacza to konieczność czasochłonnej integracji z wieloma systemami IT i zwiększa ryzyko cyberataków.
3. Brak jasnych zasad rozliczeń i bonów – Nieuregulowane kwestie dotyczące rozliczania kaucji, ważności bonów i definicji sprzedaży skutkują niepewnością prawną i dodatkowymi kosztami dla handlu.
4. Obowiązkowe uczestnictwo sklepów non-food – Objęcie obowiązkiem systemu takich punktów, jak m.in. apteki, drogerie czy sklepy RTV/AGD może prowadzić do wycofania napojów z ich oferty.
5. Brak uzasadnienia dla objęcia butelek wielorazowych – System dobrowolny działa obecnie efektywnie. Włączenie butelek wielorazowych do obowiązkowego systemu generuje koszty i problemy logistyczne, m.in. brak możliwości automatyzacji segregacji.
6. Brak centralnych punktów zbiórki – odciążyć mniejsze sklepy mogłoby umożliwienie tworzenia wspólnych punktów zbiórki w galeriach handlowych.
7. Sankcje za niewdrożenie działań – nakładanie kar bez realnego okresu przejściowego może uderzyć w uczciwe podmioty, POHiD postuluje zatem stosowanie w tym czasie pouczeń zamiast sankcji.
8. Brak jasnych zasad odbioru opakowań przez operatorów – Nie wiadomo, czy operatorzy będą zobowiązani do odbioru opakowań zniszczonych lub nieprzyjętych przez automat.
9. Niepewność co do formy zbiórki szkła – Brak informacji, czy sklepy będą mogły oddawać szkło w skrzynkach, co ma kluczowe znaczenie dla organizacji logistyki.
10. Brak zgodności z Krajowego Systemu e-Faktur w rozliczaniu kaucji – rozliczanie kaucji nie zostało dostosowane do wymogów KSeF, co może prowadzić do niezgodności księgowych i problemów z raportowaniem. Konieczne jest stworzenie jednolitego modelu fakturowania w systemie kaucyjnym, zgodnego z KSeF.
Zdaniem POHiD wyjaśnienie powyższych niejasności w ustawie o systemie kaucyjnym jest niezbędne dla dobra całej branży handlowej, ale także sytuacji konsumentów, stanu gospodarki oraz systemu ochrony środowiska naturalnego. Pominięcie tego może doprowadzić do chaosu operacyjnego, wzrostu cen, spadku zaufania kupujących, nieosiągnięcia celów recyklingowych oraz narażenia nas wszystkich na szereg zawirowań.
Firmy zrzeszone w Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji, do których należą ALDI, Auchan, Biedronka, Carrefour, Castorama, Decathlon, E.Leclerc, IKEA Retail, Jysk, Kaufland, KiK, Leroy Merlin, Lidl, MediaMarktSaturn, Netto, Obi, Pepco, Schiever, Transgourmet, Żabka, zainwestowały w Polsce 60 mld euro i stworzyły ponad 300 tys. miejsc pracy.
